मराठी वाक्प्रचार (MARATHI Phrases)
1. अटकेपार झेंडा लावणे - फार मोठा पराक्रम गाजवणे.
2. अपूर्व योग येणे - दुर्मिळ योग येणे.
3. अभिलाषा धरणे - एखाद्या गोष्टीची इच्छा बाळगणे.
4. अभंग असणे - अखंड असणे.
5. अमलात आणणे - कारवाई करणे.
6. अप्रूप वाटणे - आश्चर्य किंवा कौतुक वाटणे.
7. अनभिज्ञ असणे - एखाद्या विषयाचे मुळीच ज्ञान नसणे.
8. अट्टहास करणे - आग्रह धरणे.
9. अवाक् होणे – आश्चर्यचकित होणे.
10. अजरामर होणे - कायमस्वरूपी टिकणे.
11. अनमान करणे - संकोच करणे.
12. अठरा विश्वे दारिद्र्य असणे - पराकोटीचे दारिद्र्य असणे.
13. अर्धचंद्र देणे - हकालपट्टी करणे.
14. अडकित्त्यात सापडणे - पेचात सापडणे.
15. अत्तराचे दिवे लावणे - भरपूर उधळपट्टी करणे.
16. अन्नास जागणे - उपकाराची आठवण ठेवणे.
17. अन्नास मोताद होणे - आत्यंतिक दारिद्र्यात जगणे.
18. अन्नास लावणे - उपजीविकेचे साधन मिळवून देणे.
19. अर्ध्या हळकुंडाने पिवळे होणे - थोड्याशा यशाने चढून जाणे.
20. अठरा गुणांचा खंडोबा - लबाड माणूस.
21. आयोजित करणे - सिद्धता करणे.
22. आखाडे बांधणे - मनात आराखडा किंवा अंदाज करणे.
23. आत्मसात करणे – मिळवणे,अंगी बाणणे.
24. आवर्जून पाहणे - मुद्दामहून पाहणे.
25. आकाशाची कुऱ्हाड - आकस्मिक संकट.
26. आकांडतांडव करणे - रागाने आदळआपट करणे.
27. आकाश ठेंगणे होणे - अतिशय आनंद होणे.
28. आड येणे - अडथळा निर्माण करणे.
29. आकाश पाताळ एक करणे - फार मोठ्याने आरडाओरड करून थैमान घालणे.
30. आकाश फाटणे - चारी बाजूंनी संकटे येणे.
31. आकाशाला गवसणी घालणे - आवाक्याबाहेरची गोष्ट करण्याचा प्रयत्न करणे.
32. आगीत तेल ओतणे - भांडण किंवा वाद विकोपाला जाईल असे करणे.
33. आच लागणे - झळ लागणे.
34. आपल्या पोळीवर तूप ओढणे – साधेल तेवढा स्वतःचाच फायदा करून घेणे.
35. आभाळ कोसळणे - एकाएकी फार मोठे संकट येणे.
36. आभाळाला कवेत घेणे - मोठे काम साध्य करणे.
37. आतल्या आत कुढणे - मनातल्या मनात दुःख करणे.
38. इतिश्री करणे - शेवट करणे.
39. उखाळ्या-पाखाळ्या काढणे – एकमेकांचे उणेदुणे काढणे किंवा दोष देणे.
40. उचलबांगडी करणे - एखाद्याला जबरदस्तीने हलवणे.
41. उंटावरून शेळ्या हाकणे - स्वतः सामील न होता सल्ले देणे, मनापासून काम न करणे,दूरवरून निर्देश देणे.
42. उदक सोडणे - एखाद्या वस्तूवरील आपला हक्क सोडून देणे.
43. उदास होणे - खिन्न होणे.
44. उसने बळ आणणे - खोटी शक्ती दाखविणे.
45. उताणा पडणे - पराभूत होणे.
46. उदास होणे - खिन्न होणे.
47. उपोषण करणे - लंघन करणे,उपाशी राहणे.
48. उत्पात करणे - विध्वंस करणे.
49. उसंत मिळणे - वेळ मिळणे.
50. उसने बळ आणणे - खोटी शक्ती दाखविणे.
51. उताणे पडणे - पराभूत होणे.
52. उच्छाद मांडणे - धिंगाणा घालणे.
53. ऊहापोह करणे - सर्व बाजूंनी चर्चा करून साधकबाधक विचार करणे.
54. उध्वस्त होणे - नाश पावणे.
55. उंबराचे फूल - क्वचित भेटणारी व्यक्ती.
56. उन्मळून पडणे - मुळासकट कोसळणे.
57. उन्हाची लाही फुटणे - अतिशय कडक ऊन पडणे.
58. उराशी बाळगणे - मनात जतन करुन ठेवणे.
59. उलटी अंबारी हाती येणे - भीक मागण्याची पाळी येणे.
60. उखळ पांढरे होणे - पुष्कळ फायदा होणे.
61. ऊर भरून येणे – गदगदून येणे.
62. उष्ट्या हाताने कावळा न हाकणे - कधी कोणाला यत्किंचितही मदत न करणे.
63. एक घाव दोन तुकडे करणे - ताबडतोब निर्णय घेऊन गोष्ट निकालात काढणे.
64. ओनामा – प्रारंभ. अग्निदिव्य करणे - कठीण कसोटीला उतरणे.
65. ओढा असणे - कल असणे.
66. ओक्साबोक्शी रडणे - मोठ्याने आवाज करत रडणे.
67. अंग धरणे - लठ्ठ होणे.
68. अंगावर काटा येणे - भीती वाटणे.
69. अंग काढून घेणे - संबंध तोडणे.
70. अंगात वीज संचारणे – अचानक बळ येणे.
71. अंगाला होणे - अंगाला छान बसणे.
72. अंगवळणी पडणे – सवय होणे.
73. अंगाची लाही होणे – अतिशय संताप होणे,खूप राग येणे.
74. अंगी बाणणे – मनात खोलवर रुजणे.
75. अंगावर काटा उभा राहणे - भीतीने अंगावर शहारे येणे.
76. अंगावर मूठभर मांस चढणे - धन्यता वाटणे.
77. अंगाचा तिळपापड होणे - अतिशय संताप येणे.
78. अंगावर शेकणे – नुकसान सोसावे लागणे.
79. अंगी ताठा भरणे – मगरुरी करणे.
80. अंथरूण पाहून पाय पसरणे – ऐपतीनुसार खर्च करणे.
81. अंग चोरणे – फारच होडे काम करणे.
82. आंदण देणे - देऊन टाकणे.
83. आंबून जाणे – विटून जाणे,थकणे.
84. कणीक तिंबणे - खूप मार देणे.
85. कपाळ फुटणे - दुर्दैव ओढवणे.
86. कपाळाला हात लावणे – हताश होणे,निराश होणे.
87. कपाळमोक्ष होणे - मरण पावणे,अचानक झालेल्या अपघातामुळे उध्वस्त होणे.
88. कान फुंकणे - दुसऱ्याच्या मनात किल्मिष निर्माण करणे,चुगली करणे.
89. कान उपटणे – कडक शब्दात समज देणे.
90. कागदी घोडे नाचविणे – फक्त लेखनात शूरपणा दाखविणे.
91. कानावर हात ठेवणे – नाकाबूल करणे,माहीत नसल्याचा बहाणा करणे.
92. कान टोचणे – खरमरीत शब्दात चूक लक्षात आणून देणे.
93. कानउघाडणी करणे – चुकीबद्दल कडक शब्दात बोलणे,कडक शब्दात चूक दाखवून देणे.
94. काखा वर करणे - आपल्याजवळ काही नाही असे दाखवणे.
95. कानाडोळा करणे - दुर्लक्ष करणे.
96. कानाने हलका असणे – काशावरही पटकन विश्वास ठेवणे.
97. कान निवणे – ऐकून समाधान होणे.
98. काढता पाया घेणे – विरोधी परिस्थिति पाहून निघून जाणे.
99. कानावर घालणे – लक्षात आणून देणे.
100. कायापालट होणे - स्वरूप पूर्णपणे बदलणे.
101. काट्याने काटा काढणे – एका शत्रूच्या सहाय्याने दुसर्या शत्रूचा पराभव करणे.
102. काट्याचा नायटा होणे – क्षुल्लक गोष्टीचा भयंकर परिणाम होणे.
103. कावराबावरा होणे – बावरणे.
104. कात्रीत सापडणे - दोन्ही बाजूंनी संकटात सापडणे.
105. कानशिलांची भजी होणे – गुच्चे मारून मारून कानशिलांचा आकार बदलणे.
106. काळीज उडणे - भीती वाटणे.
107. कुणकुण लागणे - चाहूल लागणे.
108. कच्छपी लागणे - नादी लागणे.
109. काळजाचे पाणी पाणी होणे - अतिदुःखाने मन विदीर्ण होणे.
110. कुत्रा हाल न खाणे - अतिशय वाईट स्थिती येणे.
111. कूच करणे - वाटचाल करणे.
112. काळजी घेणे – चिंता वाहने,आस्था असणे.
113. कटाक्ष असणे - कल असणे,भर असणे, जोर असणे.
114. कंपित होणे - कापणे थरथरणे.
115. कसून मेहनत करणे - खूप नेटाने कष्ट करणे.
116. कस लावणे - सामर्थ्य पणाला लावणे.
117. किरकिर करणे - एखाद्या गोष्टीबाबत सतत तक्रार करणे.
118. कारवाया करणे – कट करणे,कारस्थाने करणे.
119. कापरे सुटणे - घाबरल्यामुळे थरथरणे.
120. कहर करणे - अतिरेक करणे.
121. कोडकौतुक होणे - लाड होणे.
122. काळ्या पाण्याची शिक्षा - मरेपर्यंत कैद होणे.
123. काळ्या दगडावरची रेघ - खोटे न ठरणारे शब्द.
124. कंठस्नान घालने - ठार मारणे.
125. काकदृष्टीने पाहाणे – अतिशय बारकाईने व तीक्ष्ण नजरेने पाहाणे.
126. कंठशोष करणे - ओरडून गळा सुकवणे,उगाच घसाफोड करून खूप समजावून सांगणे.
127. कंठ दाटून येणे – गहिवरून येणे.
128. कंबर कसणे – जिद्दीने तयार होणे,एखाद्या गोष्टीसाठी हिम्मत करून तयार होणे.
129. कुंपणाने शेत खाणे – ज्याच्यावर जबाबदारी आहे अशा विश्वासातील माणसाने फसवणे.
130. केसाने गळा कापणे - वरकरणी प्रेम दाखवून कपटाने एखाद्याचा घात करणे.
131. कोंबडे झुंजवणे - दुसऱ्यांचे भांडण लावून आपण मजा पाहणे.
132. कोपरापासून हात जोडणे – काहीही संबंध न राहण्याची इच्छा प्रकट करणे.
133. खडा टाकून पहाणे - अंदाज घेणे.
134. खपणे – कष्ट करणे,झिजणे.
135. खळखळ करणे - नाखुशीने सतत नकार देणे,टाळाटाळ करणे.
136. खंड न पडणे - एखादे कार्य करताना मध्ये न थांबणे.
137. खसखस पिकणे - मोठ्याने हसणे.
138. खूणगाठ बांधणे - निश्चय करणे.
139. खडे चारणे - शरण येण्यास भाग पाडणे.
140. खडे फोडणे - दोष देणे.
141. खापर फोडणे - एखाद्यावर निष्कारण ठपका ठेवणे.
142. खाजवून खरुज काढणे - मुद्दाम भांडण करू उकरून काढणे.
143. खायचे वांदे होणे - उपासमार होणे,खायला न मिळणे.
144. खाल्ल्याघरचे वासे मोजणे - उपकार करणाऱ्याचे वाईट चिंतिणे.
145. खितपत पडणे - क्षीण होत जाणे.
146. खो घालने - विघ्न निर्माण करणे.
147. गळ्यात गळा घालणे – खूप मैत्री करणे.
148. गर्भगळीत होणे - अतिशय घाबरणे.
149. गळ्यातील ताईत होणे – अत्यंत आवडता होणे,अतिशय प्रिय असणे.
150. गाजावाजा करणे - प्रसिद्धी मिळविण्याचा प्रयत्न करणे.
151. गळ घालणे - अतिशय आग्रह करणे.
152. गळ्यात पडणे - एखाद्याला खूपच भीड घालने.
153. गळ्याशी येणे - नुकसानीबाबत अतिरेक होणे.
154. गाडी पुन्हा रुळावर येणे - चुकीच्या मार्गावरून पुन्हा पूर्ववत योग्य मार्गाला येणे.
155. गुजराण करणे - निर्वाह करणे.
156. गुमान काम करणे - निमूटपणे काम करणे.
157. गुण्यागोविंदाने राहणे - प्रेमाने एकत्र राहणे.
158. गाडी अडणे – खोळंबा होणे.
159. ग्राह्य धरणे - योग्य आहे असे समजणे.
160. गट्टी जमणे - दोस्ती होणे.
161. गढून जाणे - मग्न होणे,गुंग होणे.
162. गुण दाखवणे - दुर्गुण दाखवणे.
163. गंगेत घोडे न्हाणे - कार्य तडीस गेल्यावर समाधान वाटणे.
164. गळ्यात धोंड पडणे – इच्छा नसताना जबाबदारी अंगावर पडणे.
165. गाशा गुंडाळणे - एकाएकी निघून जाणे,एकदम पसार होणे.
166. गाजावाजा करणे - प्रसिद्धी मिळविण्याचा प्रयत्न करणे.
167. गौडबंगाल असणे – गुढ गोष्ट असणे,काहीतरी रहस्य असणे.
168. घडी भरणे - विनाशकाळ जवळ येऊन ठेपणे.
169. घागरगडचा सुभेदार – पाणक्या.
170. घर डोक्यावर घेणे - अतिशय गोंगाट करणे.
171. घर धुवून नेणे - सर्वस्वी लुबाडणे.
172. घाम गाळणे - खूप कष्ट करणे.
173. घालून-पाडून बोलणे - दुसऱ्याच्या मनाला लागेल असे बोलणे.
174. घोडे मारणे - नुकसान करणे.
175. घोडे पुढे दामटणे - स्वतःच्या फायद्यासाठी पुढे सरसावणे.
176. घोडे पेंड खाणे - अडचण निर्माण होणे.
177. घोकंपट्टी करणे - अर्थ लक्षात न घेता केवळ पाठांतर करणे.
178. चतुर्भुज होणे - लग्न करणे.
179. चक्कर मारणे - फेरफटका मारणे.
180. चाहूल लागणे - मागोवा लागणे.
181. चिल्लेपिल्ले वाऱ्यावर सोडणे – अनाथ करणे.
182. चेहरा खुलणे - आनंद होणे.
183. चित्त विचलित होणे - मूळ विषयाकडून लक्ष दुसरीकडे जाणे.
184. चंग बांधणे – निश्चय करणे.
185. चितपट करणे – कुस्तीत हरविणे.
186. चार पैसे गाठीला बांधणे - थोडीफार बचत करणे.
187. चुरमुरे खात बसणे - खजील होणे.
188. चारी दिशा मोकळ्या होणे - पूर्ण स्वातंत्र्य मिळणे.
189. चाहूल लागणे - एखाद्याचे अस्तित्व जाणवणे.
190. चौदावे रत्न दाखवणे - मार देणे.
191. छाननी करणे - तपास करणे.
192. छातीत धस्सदिशी गोळा येणे - अचानक खूप घाबरणे.
193. जमीनदोस्त होणे - पूर्णपणे नष्ट होणे.
194. जंग जंग पछाडणे - निरनिराळ्या रीतींनी प्रयत्न करणे,कमालीचा प्रयत्न करणे.
195. जिभेला हाड नसणे - वाटेल ते बेजबाबदारपणे बोलणे.
196. जीभ सैल सोडणे – वाटेल तसे बोलणे.
197. जिवात जिव येणे - काळजी नाहीशी होऊन,पुन्हा धैर्य येणे.
198. जीव भांड्यात पडणे - काळजी दूर होणे.
199. जीव मुठीत धरणे - मन घट्ट करणे.
200. जळफळाट होणे - रागाने लाल होणे.
201. जम बसणे - स्थिर होणे,बस्तान बसणे.
202. जीवाची मुंबई करणे - अतिशय चैनबाजी करणे.
203. जीव मेटाकुटीस येणे - त्रासाने अगदी कंटाळून जाणे .
204. जीव अधीर होणे - उतावीळ होणे.
205. जीव टांगणीला लागणे - चिंताग्रस्त होणे.
206. जीवावर उदार होणे - प्राण देण्यास तयार होणे.
207. जिवाचे रान करणे - खूप कष्ट सोसणे.
208. जीव खाली पडणे – काळजीतून मुक्त होणे.
209. जिवाचा धडा करणे – पक्का निश्चय करणे.
210. जीव वरखाली होणे – घाबरणे.
211. जीव की प्राण असणे - प्राणाइतके प्रिय असणे.
212. जिवावर उठणे - जीव घेण्यास उद्युक्त होणे.
213. जीवावर उड्या मारणे - दुसऱ्यावर अवलंबून राहून चैन करणे.
214. जीवाला घोर लागणे - खूप काळजी वाटणे.
215. जीव गहाण ठेवणे - कोणत्याही त्यागास तयार असणे.
216. जिव थोडा थोडा होणे - अतिशय काळजी वाटणे.
217. जोपासना करणे - काळजीपूर्वक संगोपन करणे.
218. ज्याचे नाव ते असणे - उपमा देण्यास उदाहरण नसणे.
219. झाकले माणिक – साधा,पण गुणी मनुष्य.
220. झळ लागणे - थोडाफार दुष्परिणाम भोगावा लागणे.
221. झुंज देणे - लढा देणे,संघर्ष करणे.
222. त्राटिका - कजाग बायको.
223. टक लावून पाहणे - एकसारखे रोखून पाहणे.
224. टाहो फोडणे - मोठ्याने आकांत करणे.
225. टाके ढिले होणे - अतोनात श्रम झाल्यामुळे अंगी ताकत न रहाणे.
226. टिकाव लागणे - निभाव लागणे,तगून राहणे.
227. टेंभा मिरविणे - दिमाख दाखवणे.
228. ठसा उमटवणे - छाप पाडणे.
229. ठाण मांडणे - एका जागेवर बसून राहणे.
230. डाव साधने - संधीचा फायदा घेऊन कार्य साधने,योजलेल्या युक्तीने इष्ट वस्तू मिळविणे.
231. डाळ शिजणे – थारा मिळणे,सोय जुळणे,मनाजोगे काम होणे.
232. डाव येणे - खेळात राज्य येणे.
233. डोक्यावर घेणे - अति लाड करणे.
234. डोळे फिरणे - खूप घाबरणे.
235. डोळा असणे – पाळत ठेवणे.
236. डोळे उघडणे – अनुभवाने सावध होणे.
237. डांगोरा पिटणे - जाहीर वाच्यता करणे.
238. डोक्यावर मिरी वाटणे - वरचढ होणे.
239. डोके खाजविणे - एखाद्या गोष्टीचा विचार करणे.
240. डोळ्यांवर कातडे ओढणे - जाणूनबुजून दुर्लक्ष करणे.
241. डोक्यावर खापर फोडणे - एखाद्यावर निष्कारण ठपका ठेवणे.
242. डोळ्यांत धूळ फेकणे - फसवणूक करणे.
243. डोळा चुकवणे - अपराधी भावनेमुळे नजरेला नजर देणे टाळणे.
244. डोळे निवणे - समाधान होणे.
245. डोळेझाक करणे – दुर्लक्ष करणे.
246. डोळ्याला डोळा न भिडवणे - घाबरून नजर न देणे.
247. डोळ्यातून थेंब न काढणे – दु:खद प्रसंग असूनही न रडणे.
248. डोळे लावून बसणे - खूप वाट पाहणे.
249. डोळे वटारणे - रागाने बघणे.
250. डोळे पांढरे होणे – मोठा धक्कादायक प्रसंग ओढवणे.
251. डोळ्यांस धारा लागणे – अश्रू वाहणे,रडणे.
252. डोळ्यांत खुपणे - सहन न होणे.
253. डोळ्यांचे पारणे फिटणे - पूर्ण समाधान होणे.
254. डोळ्यात अंजन घालणे – चूक स्पष्टपणे लक्षात आणून देणे.
255. डोळे खिळून राहणे - एखाद्या गोष्टीकडे एकसारखे बघत राहणे.
256. डोळे दिपवले - थक्क करून सोडणे.
257. डोळ्यांत प्राण आणणे - एखाद्या गोष्टीसाठी अतिशय आतुर होणे.
258. डोळे फाडून पहाणे - तीक्ष्ण नजरेने पाहणे,आश्चर्यचकित होऊन पाहणे.
259. डोळ्यात तेल घालून रहाणे - अतिशय जागृत रहाणे.
260. डोळे भरून पहाणे - समाधान होईपर्यंत पाहणे.
261. तडीस नेणे - पूर्ण करणे.
262. तगादा लावणे – पुन्हा:पुन्हा मागणी करणे.
263. ताळ्यावर आणणे - योग्य समज देणे.
264. तळपायाची आग मस्तकात जाणे - अतिशय संताप होणे.
265. तारांबळ उडणे - अतिशय घाई होणे.
266. ताटकळत उभे राहणे - वाट पाहणे.
267. तारांबळ होणे - घाईगडबड उडणे.
268. ताट वाढणे - जेवायला वाढणे.
269. तोंडी लावणे - जेवताना चाखण्यासाठी एखादा पदार्थ देणे.
270. तोंड काळे करणे – कायमचे निघून जाणे.
271. तिलांजली देणे – सोडणे,त्याग करणे.
272. तोंड देणे - मुकाबला करणे,सामना करणे.
273. तोंडून अक्षरं न फुटणे - घाबरून न बोलणे.
274. तोंड फिरवणे – नाराजी व्यक्त करणे.
275. तोंड भरून बोलणे – मनाचे समाधान होईपर्यंत बोलणे,खूप स्तुती करणे.
276. तोंड काळे करणे - दृष्टीआड होणे,नाहीसे होणे.
277. तोंड सांभाळून बोलणे – जपून बोलणे.
278. तोंडाला पाने पुसणे – फसवणे.
279. तजवीज करणे - तरतूद करणे.
280. तळहातावर शीर घेणे - जीवावर उदार होणे.
281. तोंडचे पाणी पळणे - अतिशय घाबरणे,भयभयीत होणे.
282. तोंडघशी पाडणे – विश्वासघात होणे,अडचणीत येणे.
283. तोंडाला पाणी सुटणे – हाव निर्माण होणे, लालसा उत्पन्न होणे.
284. तोंडात बोट घालणे - आश्चर्यचकित होणे.
285. तोंडसुख घेणे – दोष देताना वाट्टेल तसे बोलणे.
286. तोंड टाकणे – अद्वातद्वा बोलणे.
287. तोंडावाटे ‘ब्र’ न काढणे - एकही शब्द न उच्चारणे.
288. थांग न लागणे - कल्पना न येणे.
289. थुंकी झेलणे - खुशामत करण्यासाठी लाचारी पत्करणे.
290. दुमदुमून जाणे - निनादून जाणे.
291. दगा देणे – फसवणे.
292. दबा धरून बसणे - टपून बसणे.
293. दाद मागणे - तक्रार करून किंवा गार्हाणे सांगून न्याय मागणे.
294. दात धरणे - वैर बाळगणे.
295. दाढी धरणे - विनवणी करणे.
296. दगडावरची रेघ - खोटे न ठरणारे शब्द.
297. दातांच्या कण्या करणे - अनेक वेळा विनंती करून सांगणे.
298. दाती तृण धरणे - शरणागती पत्करणे.
299. दक्षता घेणे - काळजी घेणे.
300. दडी मारणे - लपून राहणे.